Van klederdracht tot oogstfeest
Gebruiken en tradities zijn erg belangrijk op de boerderijen. Ze blijven bestaan en houden de geschiedenis levend.
Gebruiken en tradities zijn erg belangrijk op boerderijen in Zuid-Tirol. Ze blijven bestaan en houden de geschiedenis levend.
Klederdracht die ook na eeuwen nog in ere gehouden wordt. Boeketten met kruiden die beschermen tegen alle onheil. Krapfen, die niet alleen heerlijk smaken, maar ook een culturele schat zijn. En een feest dat ons er elk jaar aan herinnert dat een goede oogst niet vanzelfsprekend is. Gebruiken en tradities zijn sterk geworteld in de boerenwereld. Niet alleen, maar vooral daar bepalen gebruiken maand na maand het verloop van het jaar en geven ze het leven een aangename bestendigheid. Treed in de voetsporen van de Zuid-Tiroolse gebruiken.
Uitdrukking van de volkscultuur
In Zuid-Tirol zijn er bijna net zoveel verschillende klederdrachten als er dalen en dorpen zijn. Bij feestelijke gelegenheden en religieuze vieringen worden ze nog regelmatig gedragen door muziekbands, volksdansgroepen, kerkkoren en schuttersverenigingen. Op belangrijke feestdagen vertoont de boerenfamilie zich ook graag in klederdracht.
Oorspronkelijk was de klederdracht in Zuid-Tirol het typische gewaad van de boerenstand. De handige boerinnen maakten een groot deel ervan zelf in urenlange handenarbeid - borduren, spinnen, vilten en naaien werden van jongs af aan geleerd. Tot de 18e eeuw mochten boeren alleen kleding dragen van zelfgemaakte stoffen, zoals loden en wol. Luxe textiel zoals fluweel en zijde was voorbehouden aan edelen en burgers. Pas bij keizerin Maria Theresia werden deze strenge voorschriften afgeschaft. In die tijd ontwikkelde eenvoudige boerenkleding zich tot echte uitgebreide traditionele klederdrachtmode en werd een belangrijk statussymbool. De traditionele klederdracht liet aan de buitenwereld zien tot welk dal of wele streek men behoorde. Ook nu nog is het een teken van plaatselijke verbondenheid. Ondanks de vele regionale variaties heeft de klederdracht in Zuid-Tirol ook enkele gemeenschappelijke kenmerken. Vrouwen dragen een jurk met een blouse en een schort. Het strikken van het schort onthult meer dan je denkt: links gedragen betekent het dat de vrouw vrijgezel is. Als de vrouw een relatie heeft of al getrouwd is, wordt de strik rechts gedragen. Mannen dragen met trots de onverwoestbare lederhose, de leren broek, en de fatschn, een leren riem rijkelijk versierd met ganzenveerborduurwerk.
Kruidenboeketten tegen onheil
Veel Zuid-Tiroolse gebruiken vinden hun oorsprong in de katholieke kerk. Een daarvan wordt gevierd op 15 augustus voor de Hemelvaart van Maria. Het oudste Mariafeest wordt in Zuid-Tirol ook wel Onze-Lieve-Vrouwendag genoemd. Ter ere van Maria staat de dag in het teken van kruiden, want volgens de traditie werden in haar graf bloemen gevonden in plaats van een lijk.
Ter gelegenheid van het feest van Maria maken Zuid-Tiroolse boerinnen prachtige boeketten van wilde kruiden en verse veldbloemen. Deze worden dan plechtig gewijd in de kerk. Het kruidenboeket bestaat uit minstens zeven verschillende kruiden. Zeven omdat er zeven sacramenten zijn in het katholieke geloof of omdat Maria zeven pijnen moest lijden. Voor de boerenfamilies is deze feestdag erg belangrijk, onder andere omdat het geloof in de kracht van kruiden diep geworteld is. Vooral via de vrouwen op de boerderij is deze uitgebreide kennis van generatie op generatie doorgegeven. Na de wijding worden de kruidenboeketten opgehangen op zolder, in de hooischuur of in het religieuze hoekje op de boerderij. Als een dier ziek is, mengen de boeren geplette bladeren door het voer. Als er onweer op komst is, worden de kruiden verbrand om de bliksem weg te houden. De gewijde kruidenstruiken moeten onheil afweren en geluk, zegeningen en gezondheid naar de boerderij brengen.
Zoet gevuld feestelijk gebak
Als de geur van Krapfen in de lucht hangt, is het kerk in het dorp of is er iets te vieren op de boerderij. Het traditionele feestgebak is in Zuid-Tirol alleen verkrijgbaar bij speciale gelegenheden en feesten.
Rechthoekig, vierkant, langwerpig of halvemaanvormig: de Krapfen verschillen van dal tot dal. Ook de zoete vullingen zijn gevarieerd. De ene keer wordt jam of maanzaad gebruikt, anderen geven de voorkeur aan kastanjes of gedroogde peren. Wat alle soorten Krapfen met elkaar verbindt is het deeg van tarwe- en roggemeel, boter, melk, ei, room en een snufje zout. Om te voorkomen dat de zoete vulling er tijdens het bakken in de hete olie uitloopt, moeten de randen van het deeg worden aangedrukt en vervolgens met het Krapfenwiel worden gerold. Hierdoor ontstaat ook de karakteristieke golvende rand van de Krapfen. Veel oude boerengebruiken draaien om de begeerde lekkernij, zoals het zogenaamde Krapfenbedelen in november. Vooral in het Ultendal, het Pfundererdal en het Ahrndal wordt dit gebruik nog steeds toegepast. Verklede jongens gaan van boerderij naar boerderij om bij de boerinnen om Krapfen te bedelen. Waarom uitgerekend Krapfen? Ze werden altijd al beschouwd als cultus- en inwijdingskoekjes die geluk en zegeningen brengen.
Danken voor een succesvolle oogst
Het succes van het harde werken op de boerderij hangt vaak af van een paar weken. De oogsttijd is de tijd waarin de vruchten van de landbouw worden binnengehaald. Op de fruit- en wijnboerderijen, maar ook in de boerentuin, strekt deze tijd zich uit van de zomer tot de herfst.
Elk jaar dankt de boerenfamilie God voor de succesvolle oogst. En niet alleen in gedachten, maar ook met een passende feest. De opbrengst van de boerderij hangt af van de ijver van de boeren en wordt geleid door de kracht van de natuur. Aanhoudende droogte of verwoestende stormen brengen de oogst in gevaar. Daarom zijn de boeren afhankelijk van goddelijke hulp. Als de vruchten eindelijk geoogst zijn en de dozen, flessen en potten zich in de kelder opstapelen, is het tijd om te danken. In de kerk wordt de Dankdag voor gewas en arbeid gevierd met een feestelijke mis. Ter gelegenheid daarvan worden offergaven van de oogst naar het altaar gebracht. Ook de oogstversieringen zijn niet te missen. In veel dorpen in Zuid-Tirol wordt een uitgebreide kroon van fruit, groenten en bloemen gebonden. Een bijzondere vorm van dankzegging is het Törggelen in de wijnlokalen. Het einde van de oogst wordt gevierd met jonge wijn, typische plattelandsspecialiteiten en gepofte kastanjes. Elk jaar geeft het traditionele oogstfeest opnieuw uitdrukking aan de onlosmakelijke band van de boeren met de natuur.
